Długa historia biustonosza

Bardotki, push-upy, sportowe… bez względu na to, jaki biustonosz nosisz, z pewnością nie jesteś sobie w stanie wyobrazić życia bez tego elementu garderoby. Wbrew pozorom, stanik nie jest wynalazkiem sprzed kilkudziesięciu, a nawet… kilkuset lat. Jego historia jest znacznie dłuższa. Choć trudno w to uwierzyć, poszukiwanie śladów po pierwszych biustonoszach prowadzi nas jeszcze do czasów starożytnych. Okazuje się, że już tysiące lat temu panie odczuwały potrzebę podtrzymywania i formowania biustu. Ale jak od antycznych opasek, nazywanych np. w Sparcie apodesmos, dotarłyśmy do współczesnych biustonoszy?

Pierwsze ślady biustonoszy sprzed ok. 3,5 tysiąca lat

Znajdziemy je w kulturze minojskiej, nazywanej też kreteńską. Choć w starożytnej Grecji zasadniczym trendem było niekrępowanie piersi lub chodzenie w tunikach z jedną odsłoniętą, były kobiety, które wykonywały „zadania specjalne” – na przykład uprawiały sport. Dynamiczny ruch wymagał „podparcia” piersi. W tym celu stosowane było kilka typów przepasek, pełniących funkcje podobne do naszych współczesnych staników. Poza apodesmos, noszonymi pod ubraniem, kobiety zakładały również noszone na ubraniu strophion oraz ich węższe i bardziej zdobione odpowiedniki, wąskie wstążki wiązane wokół piersi, nazywane anamakhalistekr i mastodeton. W ślady Greczynek poszły również Rzymianki – czerpiąc pełnymi garściami z helleńskiej mody, a okrycie i usztywnienie biustu stało się powszechnie stosowane.

Średniowieczna skromność

To ona nakazywała kobietom nosić znacznie bardziej zasłaniające ciało okrycia. Co za tym idzie, wszelkie elementy ubioru, które podtrzymywałyby czy usztywniały biust – nadając mu kształt, zostały odrzucone. Zwłaszcza w pierwszej połowie wieków średnich, kobiece stroje miały na celu ukrycie i / lub optyczne zmniejszenie piersi, czemu sprzyjały sukienki o prostym kroju, a także płytkie dekolty.

Era gorsetów

Od wieku XVI kobieca sylwetka stała się centrum uwagi kreatorów mody. Ideałem urody zaś stała się kobieta o wąskiej (i coraz węższej) talii. Toteż zaczęto stosować gorsety. Na początku były całkiem luźne, stworzone głównie z bawełny i elementów skórzanych. Z czasem jednak zaczęły nabierać monstrualnych kształtów – aż do swoistych metalowych zbroi, które powodowały trwałą deformację kobiecego ciała.

Stanik czy biustonosz?

Choć dziś określenia takie, jak „stanik” i „biustonosz” znaczą dla nas to samo, w pierwotnym rozumieniu, były to dwie różne rzeczy. Stanik był bardziej zbliżony do gorsetu. Pierwsze projekty staników, zbliżone ideą do dzisiejszych staników pojawiły się w XVIII wieku. Sama nazwa „stanik” jest nieprzypadkowa i wiąże się ze stanem sukni. To bowiem w osiemnastym stuleciu właśnie zaczęto tworzyć dwuczęściowe suknie, których górna część – stanik – była uformowana niczym gorset, ale już nieco wygodniejsza od tradycyjnego, niezwykle uciążliwego pancerza. Nieco później pojawiła się już bielizna – staniki gorsecikowe, którym jednak nie udało się do końca wyprzeć gorsetu przez wiele dekad.

Biustonosze, jakie znamy

Gorsety, staniki – kobieca bielizna pod koniec XIX wieku nadal była nieziemsko niewygodna, a przy tym skomplikowana. Wtedy właśnie „do akcji” wkroczyli amerykańscy lekarze, zakładając Stowarzyszenie na Rzecz Uproszczenia Damskiego Stroju i zaczęli promować odrzucenie gorsetu. To wtedy zaczęły się pojawiać pierwsze rozsądne pomysły na biustonosze. Trudno określić, który był tym pierwszym, przynoszącym rewolucję. Można jednak wskazać na kilka ważnych wydarzeń. W 1866 roku w Anglii opracowano konstrukcję, przypominającą nieco sitka do herbaty, a projektem szybko zainteresowała się firma z Filadelfii. Prawdziwy przełom przyniósł jednak francuski wynalazek Herminie Cadolle, która w 1889 roku zaprezentowała dwuczęściowy komplet, nazywany „le bien-etre”. Dolna część była pasem gorsetowym, górna zaś – czymś na kształt biustonosza. Co najważniejsze – miał on ramiączka, co pozwalało odciążyć przeponę. Od 1905 roku, Cadolle sprzedawała już same biustonosze – kilka z nich znalazło się również w szafie słynnej Mata Hari. W międzyczasie, patenty na kolejne wersje biustonoszy uzyskiwali m.in. Austriak Hugo Schindler oraz Marie Tucek. Projekt tej drugiej zbliżył się już wyraźnie do tego, co poznaliśmy w wieku XX. A potem był Sigmund Lindauer, który w 1912 roku zaprezentował biustonosz miękki oraz Mary Anne Phelps – Jacobs, która opatentowała własną wersję w roku 1914. Ta druga jednak podjęła dość pochopną decyzję i sprzedała patent firmie Warner Brothers Co. za… 1500 dolarów. No cóż, straciła – i to sporo. Już kilkanaście lat później biustonosz i patent na niego był wart kilka tysięcy razy więcej.

To piersi mają rozmiary?!

Dziś to „oczywista oczywistość”, jednak pierwsze biustonosze, które uwzględniały fakt różnych rozmiarów biustów pojawiły się dopiero… w 1935 roku. Wtedy pojawił się pierwszy biustonoszowy alfabet – od A do D. I do dziś miseczki oznaczamy literkami właśnie – choć skala znacznie się poszerzyła. Potem było już znacznie łatwiej. W latach 30-tych pojawiły się druciane fiszbiny, a już w 1948 roku na rynek wypuszczony został pierwszy model typu push-up. Frederick Mellinger swój przełomowy model nazwał „Rising Star”. Do dziś znamy też „bardotki” – nazwane tak na cześć Brigitte Bardot, i fenomenalny Wonderbra 1300 – po raz pierwszy zaprezentowany w 1964 roku. I mimo że w latach 60-tych i 70-tych kobiety masowo paliły biustonosze, demonstrując swój feminizm – dziś kochają je bardziej niż kiedykolwiek.